Kazimierz Wielki Patron Naszego Uniwersytetu

Dlaczego warto poznać króla Polski Kazimierza Wielkiego?

Dnia 5 listopada 2024 roku upływają 654 lata od chwili śmierci tego władcy Polski, patrona Naszego Uniwersytetu.

Gdy pytamy o dzieło życia króla Polski, patrona naszego Uniwersytetu, zazwyczaj pada odpowiedź: Kazimierz Wielki wybitnym królem był. Nic więcej. Jest to zdanie prawdziwe, które w skrócie właściwym wypowiedzi w formie sms, zawiera całą głębię wybitności tego Króla Polski. Spróbujmy poznać tajniki „wybitności” Kazimierza Wielkiego.

Kazimierz Wielki urodził się w Kowalu dnia 30 kwietnia 1310 roku. Zmarł 5 listopada 1370 roku w Krakowie. Był najmłodszym synem Władysława Łokietka i Jadwigi Bolesławówny. Był ostatnim królem z dynastii Piastów. W jego drzewie genealogicznym spotkamy takich wybitnych przodków jak Mieszko I (chrzest Polski 966 rok), Bolesław Chrobry (zjazd gnieźnieński w 1000 roku, król Polski 1025), Mieszko II, Kazimierz Odnowiciel, Bolesław Śmiały, czy ojciec Kazimierza Wielkiego, Władysław Łokietek.

Kazimierz Wielki obejmował tron w sytuacji, która nie rokowała mu sukcesów. Kraj był zniszczony przez wojny z czasów rozbicia dzielnicowego po śmierci Bolesława Krzywoustego. Bogate dzielnice, jak Śląsk, Pomorze, Kujawy, Mazowsze pozostawały poza granicami Polski. Odziedziczył od ojca Władysława Łokietka tylko dwie dzielnice Wielkopolskę i Małopolskę. Gdy umierał zostawiał Polskę, która terytorialnie powiększyła się dwukrotnie. Kraj zaludnił się dzięki konsekwentnie prowadzonej akcji zakładania nowych wsi i miast, a miasta stare modernizował. Zainicjował planowy rozwój handlu, poszukując kierunków „dających dobry zarobek kupcom”. W Polsce krzyżowały się drogi handlowe łączące Bliski Wschód z Niderlandami, Anglią i Francją. Budował zamki, mury obronne w miastach, które miały być punktami obrony Polski. W okresie jego rządów powstało około 70 takich obiektów! Za jego czasów powstała sieć komunikacyjna dróg lądowych, którą z powodzeniem wykorzystujemy do dnia dzisiejszego.

Zasługą Kazimierza było uporządkowanie prawodawstwa w Polsce. Statut wielkopolski i statut małopolski są „pomnikami” myśli prawodawczej w Polsce XIV wieku. Zawierały one przepisy dotyczące ustroju państwa, a także prawa karnego. Jego celem było ujednolicenie przepisów prawa. Jak sam stanowił Kazimierz Wielki: „Stosownie do dawnej praktyki w ziemiach poddanych naszej władzy większość spraw w sądach rozstrzygana jest niejednakowo, ale zależnie od opinii poszczególnych osób w różnorodny sposób, chociaż chodzi o jeden i ten sam fakt”.

Z inicjatywy Kazimierza Wielkiego w 1364 roku w Krakowie powstał Uniwersytet Krakowski. Kazimierz nie szczędził grosza na tę Uczelnię. Był przekonany, że jej absolwenci, głównie prawnicy, pomogą unifikować przepisy prawa w Polsce i zaszczepią tu myśl legislacyjną. Obok Wydziału Prawa powstały na tym Uniwersytecie, Wydział Medycyny oraz Wydział Nauk Wyzwolonych. Nie utworzono Wydziału Teologicznego.

Kazimierz Wielki był królem tolerancji religijnej. Znikały wszelkie prześladowania religijne. Polska po włączeniu w jej granice Rusi Halickiej, stała się krajem wielu kultur i religii. Tolerancja etniczna i religijna dawała Królestwu Polskiemu impulsy rozwojowe.

Kazimierz Wielki zbliżył Polskę do Europy zachodniej. Rycerz z Królestwa Polskiego postrzegany przed jego rządami jako zacofany wojownik z oddalonego zakątka świata, stał się równy poziomem życia i uzbrojenia rycerzom z Zachodu.

Za jego rządów narodziła się teoria Korony Królestwa Polskiego. Przyjęto, że w sensie terytorialnym władza Króla Polski rozciąga się na ziemie faktycznie wchodzące w skład Polski oraz te, które dawniej do niej należały. W sensie prawno-państwowym to pojęcie odnosiło się do pełnej suwerenności Króla w stosunkach wewnątrz kraju i na zewnątrz.

Zakochał się w Esterce, Żydówce mieszkającej na Kazimierzu, dzisiaj dzielnicy Krakowa. Ich spotkania owiane były szeregiem barwnych opowieści. Ale to już inna historia....